Malatya Büyükşehir Belediyesi hakkındaki Sayıştay raporunda yer alan "Coğrafi Bilgi Sisteminde Eksiklikler Bulunması ve Verilerin Güncel Olmaması" bulgusu, kentin afetlere hazırlıksız yakalandığını gözler önüne serdi. Raporda, il sınırları içinde faaliyet gösteren altyapı ve üstyapı kuruluşlarının yeraltı ve yerüstü hat bilgilerini Büyükşehir'e tam olarak vermediği, bu nedenle CBS'de sayısallaştırma işlemlerinin tamamlanmadığı ve eksikliklerin bulunduğu vurgulandı.
Malatya - Malatya Büyükşehir Belediyesi’nin 19 Aralık’ta yapacağı “Kurumsal Coğrafi Bilgi Sistemi Lisans Alımı” ihalesi, Sayıştay’ın 2023–2024 denetimlerinde ortaya koyduğu “CBS verilerinin eksik, güncel olmayan ve afet sırasında kullanılamaz durumda olduğu” bulgularının ardından gündeme geldi. 6 Şubat depremine kurumsal CBS olmadan giren Malatya’da birçok kurumun belediyeye veri vermediği tespit edilirken, yeni dönemde Büyükşehir Belediyesi CBS altyapısını kurumsal olarak yeniden inşa etmeye hazırlanıyor.
Malatya Büyükşehir Belediyesi Bilgi İşlem Daire Başkanlığı, 28 Kasım 2025 tarihli ilanıyla “Kurumsal Coğrafi Bilgi Sistemi Lisans Alımı” için 19 Aralık 2025 saat 10.30’da ihaleye çıkacağını duyurdu. Alım, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 19’uncu maddesine göre açık ihale usulüyle gerçekleştirilecek.
İhale, Bilgi İşlem Daire Başkanlığı Coğrafi Bilgi Sistemleri Şube Müdürlüğü’nde yapılacak ve yüklenici firmanın, sözleşme tarihinden itibaren 10 gün içinde işe başlaması, çalışmayı ise 45 gün içinde tamamlaması öngörülüyor.
-Sayıştay raporu: CBS eksik, güncel değil, afet anında kullanılamadı
Büyükşehir Belediyesi’nin CBS altyapısına ilişkin Sayıştay’ın 2023 ve 2024 denetimlerinde kayda geçen bulgular, Malatya’nın deprem öncesindeki hazırlık düzeyini çarpıcı şekilde ortaya koydu.
Denetim raporunda; altyapı ve üstyapı kurumlarının önemli bir bölümünün sahip oldukları yeraltı ve yerüstü hat verilerini Büyükşehir Belediyesi’ne hiç vermediği, bazı kurumların ise eksik, koordinatsız veya güncel olmayan veri ilettiği ifade edilerek şu tespitler yer aldı:
“İl sınırları içerisinde faaliyet gösteren altyapı ve üst yapıya ilişkin kurum ve kuruluşların yapmış oldukları veya yapacakları yeraltı ve yer üstü hat vb. verilerin tamamını Büyükşehir Belediyesine vermediği, bu sebeple CBS’de sayısallaştırılma işlemlerinin tamamlanmadığı ve eksikliklerin bulunduğu görülmüştür.”
Raporda ayrıca Malatya’nın 6 Şubat 2023 depremine etkin bir CBS altyapısı olmadan girdiği, mevcut sistemin afet sırasında hiç kullanılamadığı belirtilerek şu ifadeler yer aldı:
“6 Şubat’ta yaşanan deprem sürecinde mevcut CBS sistemi kullanılamamış olup herhangi bir afet yönetim sistemi olmadığından dolayı, özel bir yazılım firmasının afet bölgelerine ücretsiz olarak sunduğu CBS desteğinden yararlanılmıştır. Mevcut Belediye sisteminde CBS verileri güncelliğini kaybetmiş olup yaşanan afet süreci sonrası herhangi bir CBS çalışması yapılmamıştır.”
-Kurumların veri paylaşmadığı tespit edildi
Sayıştay denetçileri, yatırımcı kurumların bir kısmının Büyükşehir Belediyesi’ne veri vermekten imtina ettiğini, belediyenin de bu verileri almak için gerekli girişimleri zamanında yapmadığını ileterek şöyle devam etti:
“Bir kısım yatırımcı kuruluşların, hatlarının bilgisini Büyükşehir Belediyesine vermekten imtina gösterdiği ve belediyenin de bu verileri almak için bir çaba sarf etmediği anlaşılmıştır.”
Mevcut CBS verilerinin; " ITRF96 koordinat sisteminde olmadığı, Koordinat (X,Y,Z) bilgilerinin eksik bulunduğu,Öznitelik verilerinin yetersiz olduğu, Altyapı kurumlarının verilerinin gerçeği tam olarak yansıtmadığı,…" tespit edildi.
Sayıştay, özellikle MASKİ’nin dahi paylaştığı verilerin “mekânsal veri niteliği taşımadığı” bilgisini not düştü.
-Yerel yönetimlere yüklenen sorumluluklar yerine getirilemedi
Rapor, Malatya’nın ulusal mevzuat gereği coğrafi verilerin koordinasyonundan sorumlu kurum olmasına karşın bu görevin yerine getirilemediğine dikkat çekerek, Belediye Kanunu ve Coğrafi Bilgi Sistemi Yönetmeliği’ndeki ilgili maddelere atıf yaptı: “Belediyeler coğrafi bilgi sistemlerini kurmak veya kurdurmak zorundadırlar… Yerel yönetimler, görev alanına giren konulardaki coğrafi verileri ve coğrafi veri setlerini uygulama esaslarına uygun olarak üretir.”
Denetim raporunda, “Sağlıklı CBS verilerinin; Afet yönetimi, Kurum içi ihtiyaçların karşılanması, Vatandaş şikâyetlerine hızlı müdahale, Kaynak israfının önlenmesi, Kurumlar arası koordinasyon için kritik önemde olduğunun” altı çizildi.
-Sami Er döneminde CBS’nin kurumsallaştırılması hedefleniyor
6 Şubat depremlerine Coğrafi Bligi Sistemi oılmadan girdiği ortaya çıkan Malatya Büyükşehir Belediyesi’nin 2025 yılı içerisinde CBS lisans alımına yönelmesi, yeni dönemde kentin teknik altyapısı için yeniden yapılanma sürecine girildi. Başkan Sami Er yönetimindeki Büyükşehir Belediyesi, Sayıştay’ın bulgularını gidermek amacıyla CBS altyapısını kurumsal bir yapıya kavuşturmayı, altyapı kurumlarının tüm verilerini tek merkezde toplandığı entegre bir sistem kurmayı ve ilçelerin de bu sisteme bağlanmasını sağlamak için düzenlediği ihalede kentin önemli birveri eksikliğini gidermeyi amaçladığı öğrenildi. Yeni sistemin; Mobil, web ve masaüstü uyumlu, AYKOME süreçlerini izleyebilen, Afet yönetim modülü içeren, Ulaşım ve araç takip uygulamalarını entegre eden bir altyapıya sahip olmasını amaçladığı belirtildi. Sayıştay raporunda belirtilen “adres ve numarataj verilerinin güncellenmesi” ile “tüm altyapı hatlarının koordinatlı biçimde haritalanması” da bu sürecin temel başlıkları arasında yer alıyor.
Kaynak: malatyayenises.com – malatyagazete.com
