MALATYA – (malatyayenises.com / malatyagazete.com)
Batman Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü’nden İbrahim Özgür Dedeoğlu’nun yaptığı bilimsel çalışma, 6 Şubat 2023 Pazarcık ve Elbistan depremlerinde yapı sistemlerine giren enerji miktarları ile meydana gelen yapısal hasar seviyeleri arasında yüksek paralellik tespit etti. Araştırma sonuçlarına göre, özellikle Malatya'nın Doğanşehir ve Akçadağ ilçelerinde kısa periyotlu (T=0.2 s) yapılar için yüksek enerji değerleri elde edildi. Çalışma, deprem sırasında yapıya gelen giriş enerjisinin yapının periyodu ile yakından ilişkili olduğunu ortaya koyarak, gelecekteki yapısal tedbirlerin süneklik ve donatı detaylandırılmasıyla sağlanması gerektiğini vurguladı.
Batman Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü’nden İbrahim Özgür Dedeoğlu, “6 Şubat 2023 Pazarcık ve Elbistan (Kahramanmaraş) Depremlerinin Giren Enerji Açısından İncelenmesi” başlıklı çalışmasında, depremlerin yapı sistemlerine aktardığı enerjiyi ayrıntılı biçimde değerlendirdi. Araştırmada, depremlerin geniş bir coğrafyada yıkıma neden olmasının, sahip oldukları yüksek enerjiyle doğrudan ilişkili olduğu vurgulandı.
“Depremler Büyük Bir Enerjiye Sahipti”
İnşaat Mühendisi İbrahim Özgür Dedeoğlu’nun hazırladığı çalışmanın sonuç bölümünde şu ifadeler yer aldı:
“6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen ve asrın felaketi olarak adlandırılan depremler ülkemizde büyük bir yıkıma neden olmuştur. Pazarcık depremi, özellikle Hatay, Adıyaman, Kahramanmaraş ve Gaziantep illerinde ağır yıkıma yol açmıştır. Elbistan depremi ise Kahramanmaraş, Kayseri, Adıyaman ve Malatya illerini oldukça fazla etkilemiş ve hasar vermiştir. Her iki depremin de geniş bir coğrafyayı etkilemiş olması, depremlerin büyük bir enerjiye sahip olduğunu kanıtlamaktadır.”
“Bu çalışmada depremlerden etkilenen bölgelerde depremler sırasında yapı sistemlerine giren enerji bakımından bir değerlendirme yapılmıştır. Elde edilen sonuçlar aşağıda listelenmiştir.”
Kısa Periyot Yapılarda Pazarcık, Doğanşehir ve Akçadağ Öne Çıktı
“Deprem sırasında yapıya gelen giriş enerjisinin yapının periyodu ile yakından ilişkili olduğu görülmüştür. Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği (2018) kısa periyot değeri T=0.2 s için; Pazarcık depreminde Pazarcık ve yakın çevresinde giren enerji yüksek değerlere ulaşırken, Elbistan depreminde Kahramanmaraş merkezi ile Malatya’nın Doğanşehir ve Akçadağ ilçelerinde yüksek değerlerde elde edilmiştir.”
Orta Katlı Yapılarda Nurdağı ve Antakya Hattı Etkilendi
“Orta katlı yapılar için düşünebileceğimiz T=0.5 s değeri için; Pazarcık depremi merkez üssünün ve güney yönde ilerleyen yüzey kırığı boyunca (Nurdağı, İslahiye, Hassa, Kırıkhan, Antakya istikameti) giren enerji miktarı yüksek değerlere ulaşırken, Elbistan depreminde özellikle Kahramanmaraş merkezi ile Pazarcık ve Gölbaşı çevresinde giren enerji yüksek değerlerde elde edilmiştir. Meydana gelen yapısal hasar seviyesi ile yüksek giren enerji değerleri oldukça paralellik göstermiştir.”
Uzun Periyotlu Yapılar ve Yüksek Katlı Binalarda Durum
“Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği (2018) uzun periyot değeri T=1.0 s değeri için Pazarcık ve Elbistan depreminin yüzey kırığı boyunca ve yakın çevresinde yüksek giren enerji değeri görülmüştür. Giren enerji yoğunluk seviyesi ile meydana gelen yapısal hasar seviyesi büyük ölçüde benzerlik göstermiştir.”
“Yüksek katlı yapılara atfedebileceğimiz T=2.0 s periyot değeri için Pazarcık depreminde Hatay’ın Kırıkhan ilçesi bölgesinde yüksek giren enerji değerleri gözlenmiştir. Bunun yanında Antakya, Defne ve Kahramanmaraş’ın bazı ilçelerinde diğer bölgelere kıyasla daha yüksek enerji girişi meydana gelmiştir. Elbistan depreminde ise özellikle Kahramanmaraş merkezi ile Pazarcık ve Gölbaşı çevresinde giren enerji yüksek değerlere ulaşmıştır.”
“Yapı Sistemleri Enerjiyi Kontrollü Tüketmeli”
“Yapı sistemlerinin deprem süresi boyunca talep edilen enerjiyi karşılamasının son derece önemli olduğu bir kez daha ortaya çıkmıştır. Yapı sistemleri mekanizma durumuna geçmeden talep edilen bu enerji miktarını kontrollü bir şekilde tüketmelidir. Bu hususun da süneklik ve donatı detaylandırılması ile sağlanması elzemdir.”
“Dünya genelinde, depreme dayanıklı yapı tasarımı felsefesi, daha sık aralıklarla meydana gelen depremlerde yapı sistemlerin elastik davranış sergilemesi, daha seyrek meydana gelen ancak güçlü olan depremlerde ise can güvenliğini tehlikeye atmadan kontrollü bir elastik ötesi davranış sergilemesi esası benimsenmektedir.”
“Gelecek Çalışmalar İçin Enerji Analizi Kritik Öneme Sahip”
“Çalışma kapsamında elastik davranış sergileyen yapı sistemleri Kahramanmaraş depremleri altında giren enerji açısından incelenmiştir. Kahramanmaraş depremlerinin büyüklükleri düşünüldüğünde, yapı sistemlerinin bu depremler etkisinde elastik ötesi davranış sergilemesi beklenen bir durumdur. Bu husus, deprem sırasında yapıya giren enerji değerini de doğrudan etkilemektedir.”
“Gelecek çalışmalarda, bu hususun dikkate alınarak Kahramanmaraş depremlerinde yapı sistemine giren enerji miktarının incelenmesi, bölgede meydana gelen yapısal hasarların daha iyi anlaşılmasına ve gelecek depremlere karşı tedbir alınmasına katkı sağlayacaktır.”
