Malatya’da 31 kişinin hayatını kaybettiği Trend Garden Rezidansı yıkımıyla ilgili dava dosyasına giren Karadeniz Teknik Üniversitesi’nin raporunda, proje ve uygulama aşamasındaki ciddi eksiklikler ortaya çıktı.
Malatya'da 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen depremde yıkılan Trend Garden Rezidansı'nda 31 kişi hayatını kaybetmişti. Olayla ilgili dava dosyasına sunulan Karadeniz Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü’nün raporu, binanın projelendirme ve inşa süreçlerinde ciddi eksiklikler olduğunu ortaya koydu. Raporda, binanın deprem yönetmeliklerine uygun inşa edilmediği, betonarme tasarımda hatalar olduğu ve rezidansa dönüşüm sırasında gerekli teknik incelemelerin yapılmadığı belirtildi.
Deprem Bölgesi Yanlış Hesaplandı
Karadeniz Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü öğretim üyeleri Prof. Dr. Temel Türker, Prof. Dr. Tayfun Dede ve Doç. Dr. Serhat Demir tarafından hazırlanan rapora göre, Trend Garden Rezidansı'nın bulunduğu bölgenin 1996 tarihli Türkiye Deprem Bölgeleri Haritasına göre 1. derece deprem bölgesi olmasına rağmen, analizler 2. derece deprem bölgesine göre yapıldı. Raporda, bu durumun binanın güvenliği açısından önemli bir eksiklik olduğu vurgulandı.
Betonarme Tasarımda Ciddi Yetersizlikler
Raporda binanın ilk projelendirilmesi sırasında 1975 deprem yönetmeliğine göre projelendirilmesi gerektiği belirtilirken, projede asma kat ve ilave çatı katının hesaba katılmadığı, rezidansa dönüştürülürken betonarme yeterliliğinin kontrol edilmediği tespit edildi. Yapısal analizler sonucunda kolonlar, kirişler ve temel donatılarında önemli yetersizlikler olduğu ortaya kondu. Özellikle zemin kattaki kolonların yarısından fazlasının kesit yetersizliği bulunduğu belirtildi.
Yapı Kayıt Belgeleri ve İmar Barışı Süreci
Dosyada, binaya imar barışı kapsamında alınan yapı kayıt belgeleriyle ilgili de dikkat çeken detaylar yer aldı. Binanın ilk sahipleri tarafından alınan 42 adet yapı kayıt belgesi incelendiğinde, binanın asıl halinde 12 bağımsız bölüm olduğu, ancak tadilatlar sonrasında bağımsız bölüm sayısının artırıldığı tespit edildi. Raporda, “İmar barışı kapsamında alınan yapı kayıt belgelerinin, 31.12.2017 tarihinden önce yapılmış imalatlar için alınabileceği” belirtilerek, rezidansa dönüşüm işlemi sırasında yapılan düzenlemelerin teknik incelemeye tabi tutulmadığı vurgulandı.
Yıkımın Sebebi: Proje ve Tadilat Hataları
Raporda, binanın yıkımının başlıca nedenlerinden biri olarak projelendirme ve inşaat sırasında yapılan hatalar gösterildi. Özellikle rezidansa dönüştürülme sürecinde gerekli teknik incelemelerin yapılmaması ve güçlendirme çalışmalarının ihmal edilmesi, yıkımı artırıcı faktörler arasında yer aldı. Ayrıca, malzeme yetersizliklerinin de binanın dayanıklılığını olumsuz etkilediği ifade edildi. Raporda, “Bu yetersizliklere rağmen birçok binanın depremde yıkılmadığı göz önüne alındığında, yıkılmanın tek bir nedene bağlanmasının mümkün olmadığı” vurgulandı.
-DETAYLAR…
Karadeniz Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyeleri Prof. Dr. Temel Türker, Prof. Dr. Tayfun Dede, Doç. Dr. Serhat Demir tarafından hazırlanarak Malatya 1. Ağır Ceza Mahkemesine Trend Garden Rezidans A Blok İnceleme Raporundaki Yapılan inceleme, analiz ve değerlendirmeler şu şekilde:
-Binanın inşa ve proje onay tarihleri dikkate alındığında ülkemizde 1996 yılında yayınlanan Türkiye Deprem Bölgeleri Haritasına göre yapının bulunduğu bölgenin 1. derece deprem bölgesi içerisinde kaldığı fakat analizlerin 2. derece deprem bölgesine göre yapıldığı,
- Trend Garden Rezidans isimli binanın betonarme projesinin ruhsat tarihine göre yürürlükte olan 1975 deprem yönetmeliğine göre projelendirilmesi gerektiği,
- Dava konusu binanın betonarme tasarımında asma katın, ilave çatı katının hesaba katılmadığı; rezidansa dönüşüm sırasında kullanım değişikliği olan ve detaylı tadilat yapılan binada betonarme yeterliliğin (performans analiz) kontrol edilmediği,
-İlk mimari ve statik projeler dikkate alınarak gerçekleştirilen yapısal analizlerden,
- Tekil temellerin üçte birinde donatı yetersizliği olduğu, tekil temellerin üçte birinde zemin emniyet gerilmesinin ve kesme güvenliğinin sağlanmadığı,
- Zemin kattaki kolonların tümünde donatı yetersizliği olduğu ve yarısından fazlasında kesitin yetersiz olduğu, diğer normal katlarda da benzer şekilde kolonlarda benzer yetersizlikler olduğu,
- Kirişlerde boyuna donatılar açısından yetersizlikler olduğu, bazı kirişlerde burulma kontrollerinin sağlanmadığı, kirişlerde etriye aralığının fazla olması nedeniyle bazı kirişlerde kesme güvenliğinin sağlanmadığı,
- Perde ve döşemelerde donatılar açısından kısmen yetersizlikler olduğu belirlenmiştir.
-Dava dosyasına sunulan yapı kayıt belgeleri incelendiğinde, 42 adet bağımsız bölüm için yapı kayıt belgesi düzenlenmiş olduğu belirlenmiştir (Ek-1). Fakat dava dosyasındaki bilgi ve resimlerden imar barışı için başvuru yapıldığı dönemde binanın 12 adet bağımsız bölümden oluştuğu belirlenmiştir. İmar barışı kapsamında alınan yapı kayıt belgelerinden 39 adedinin Mehmet Selim Doğan tarafından 31.12.2019 tarihinde alındığı, 3 adedinin ise Erkan Adaşlık tarafından yine aynı tarihte alındığı belirlenmiştir. Yapı kayıt belgelerinin, yukarıdaki tanık ifadeleri ve 24.04.2019 tarihli satış sözleşmesi dikkate alındığında satıştan sonra alındığı ve binanın ilk sahipleri tarafından alındığı belirlenmiştir. Binanın satın alınmasından sonra binanın iç ve dış tasarımında tadilatlar yapıldığı, bağımsız bölüm sayısının arttırıldığı vb. belirlenmiştir. İmar barışı kapsamında alınan yapı kayıt belgelerinin 31.12.2017 tarihinden önce yapılmış imalatlar için alınabileceği, binada sonradan düzenleme yapılamayacağı dikkate alındığında, binanın rezidans olarak dönüştürülmesi sırasında binanın yeni sahipleri tarafından gerekli teknik incelemenin yaptırılması gerektiği fakat bina sahipleri tarafından bunun yaptırılmadığı belirlenmiştir. Halihazırda yetersizlikler barındıran binanın rezidansa dönüşüm işleminin uygun olarak yapılmamasının (teknik inceleme, yapısal performans analizi, gerekiyorsa güçlendirme vb.) yıkımı arttırıcı nitelikte olduğu kanaatine varılmıştır.
Yukarıda sıralanan projelendirmeye, uygulamaya ve denetime dair eksiklikler neticesinde Trend Garden Rezidans 06.02.2023 tarihinde yaşanan ilk depremde yıkılmıştır.
- Karadeniz Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyeleri Prof. Dr. Temel Türker, Prof. Dr. Tayfun Dede, Doç. Dr. Serhat Demir, binanın yapılış, tadilat ve bölmelere ayrılarak rezidansa çevrilmesi tarihleri ile bu tarihlerdeki teknik ve yasal düzenlemeler dikkate alınarak her bir sanık için binada almış oldukları sorumluluk ve yapmış oldukları işlemler bağlamında ise şu tespitler yapıldı:
-“Bahse konu binada malzeme ve donatı yetersizliklerinin bulunup bulunmadığı ilişkin olarak, beton ve donatı dayanımının ilgili yönetmelik şartını sağlamadığı, donatı örneklerinin örselenmiş olması nedeniyle donatıyla ilgili olarak net görüş bildirmenin mümkün olmadığı,”
-“Sanıkların göstermeleri gereken dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı hareket edip etmedikleri, hangi eylem ile hangi özel yükümlülüğünü ihlal ettiklerine ilişkin olarak, betonarme projede yukarıda bahsedilen eksikliklerin olduğu ve bunlardan betonarme proje müellifinin sorumlu olduğu, eksik/hatalı veri ve proje yetersizliklere rağmen projeye vize/ruhsat verildiği ve bundan onay veren yetkililerin sorumlu olduğu, malzeme kalitesi bakımından da yetersizlikler olduğu ve bunlardan yapı müteahhidinin sorumlu olduğu, binada ilave çatı katının mevcut olduğu ve bundan yapı müteahhidinin sorumlu olduğu, uygulama aşamasında yeterli özenin gösterilmediği ve bundan şantiye şefi/fenni mesulün sorumlu olduğu, mimari projede tadilat/ilaveler yapıldığı ve ruhsat verildiği fakat bu durumlar için betonarme projenin yeterliliğinin değerlendirilmediği ve bundan ilgili belediye birimindekilerin sorumlu olduğu, binanın rezidans olarak dönüştürülmesi sırasında da yapı kayıt belgesi olması gerekçesi ile herhangi bir statik incelemenin/tahkikin yapılmadığı ve bundan bina sahiplerinin sorumlu olduğu,
- “Tespit edilecek yetersizlik ve eksikliklerin her halükarda binanın yıkılmasına neden olup olmayacağı ve ne derece etkili olduğuna ilişkin olarak, yukarıda sıralanan proje ve imalat aşamasında birçok yetersizliğin/hatalı işlem ile binanın rezidansa dönüştürülmesi sırasında teknik inceleme yapılmamış olmasının binanın yıkılmasında etkili olduğu ancak bu yetersizliklere rağmen hali hazırda birçok binanın da depremde yıkılmadığı göz önüne alındığında, binanın yıkılmasını tek bir nedene bağlamanın mümkün olmadığı,
- "Yapılan tadilatın meydana gelen neticeye doğrudan etkili olup olmadığı, tadilat işi olmasa dahi mevcut yetersizlik ve eksikliklerin neticenin meydana gelmesinde başlı başına doğrudan etkili olup olmadığına ilişkin olarak, yukarıda da belirtildiği gibi binanın ilk betonarme projesinde de bir takım yetersizlikler olduğu, malzeme dayanımlarının kötü olduğu belirlenmiştir. Bunlara ilave olarak rezidansa dönüşüm sırasında yapılan değişikliklerin ve teknik inceleme yapılmamasının binanın yıkılmasında, halihazırda yetersizlikler barındıran bina için arttırıcı nitelikte olduğu ve ana unsur olduğu.”
malatyagazete.com
