Fırat Kalkınma Ajansı ile Sanayi ve Teknoloji Müdürlüğü tarafından hazırlanan ve danışmanlığını İnönü Üniversitesi’nden Prof. Dr. Davut Hanbay’ın yaptığı "İlan Edilen Sanayi Alanlarının Ekonomiye Kazandırılması İçin İmalat Sanayisinin İhtiyaçlarını Belirlemeye Yönelik Saha Çalışması" raporu, Malatya’nın sanayi potansiyelini ortaya koyarak önemli öneriler sundu.
Malatya, Doğu’nun Sanayi Üssü Olabilir
Doğu Anadolu Bölgesi’nde henüz bir endüstri bölgesi bulunmazken, Malatya’nın konumu itibarıyla bu alanda öncü şehir olabileceği vurgulandı. Hazır giyim, gıda ve teknoloji gibi sektörlerde üretim kapasitesine sahip olan şehirin Ortadoğu, Türki Cumhuriyetler, Avrupa ve Amerika’ya ihracat yapabilecek potansiyele sahip olduğu kaydedildi.
Sanayi yatırımlarının sürdürülebilirliği açısından Malatya’daki iki üniversitenin sağladığı Ar-Ge ve nitelikli iş gücünün önemi de raporda yer aldı. Ayrıca, gelişmiş sağlık altyapısı sayesinde sağlık sektörüne yönelik sanayinin desteklenebileceği ifade edildi.
Deprem ve Sanayi Üzerindeki Etkileri
Raporda; 6 Şubat 2023 tarihinde yaşanan depremlerin, Malatya’da büyük yıkımlara neden olduğu, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü verilerine göre, incelenen 7.016 iş yerinin %59,29’u hasar gördüğü, %19,11’i ağır hasarlı hale geldiği ve bu durumun sanayi üretimini ve yatırım kararlarını olumsuz etkilediği aktarıldı.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından depremden sonra ilin dört farklı noktasında toplam 640 hektar sanayi alanı ilan edildiği de belirtildi.
“Karma Dağıtım Yapılmamalı” Uyarısı
Raporda şu görüşlerde dile getiriliyor, “Şehir merkezinde bulunan Yeşilyurt Sanayi Alanında küçük sanayi sitesinde zarar gören imalat veya tamirat işi ile uğraşan esnaflar için yapımı devam eden işyerlerine ek olarak alanın tamamına yönelik şehrin içerisinde kalan sanayi sitelerinin taşınması amacıyla da işyerleri yapılması gerekmektedir. Altay Kışlasına yapılan işyerleri depremde zarar gören esnaflara dağıtılırken de iş koluna uygun yapılanmaya dikkat edilmeli karma dağıtım yapılmamalıdır. İş kolları kendi aralarında bloklar halinde planlanmalıdır. Diğer yapılacak iş yerleri ya esnafın öz kaynakları ile iş kolu kooperatifleri şeklinde finanse edilmeli yada TOKİ kanalı ile yapılıp uygun ödeme koşulları ile hak sahiplerine sunulmalıdır.”
Sanayinin Batıdan Doğuya Yayılması Öneriliyor
Raporda, Malatya’daki sanayi alanlarının batıda yoğunlaştığı, doğu yakasında da sanayi bölgelerinin planlanması gerektiği belirtildi. Özellikle tekstil, gıda ve ayakkabı sektörlerinde ihtiyaç duyulan iş gücünün doğu ilçelerinden sağlanabileceği, bu sayede nüfus yoğunluğunun dengeleneceği ve servis maliyetlerinin azalacağı ifade edildi.
Battalgazi ilçesinde planlanacak sanayi alanının, doğu illeriyle ticaret bağlantılarını güçlendireceği ve üniversite-sanayi iş birliğini artıracağı vurgulandı.
Sanayi Alanları İçin Yeni Model: Kümelenme Sistemi
Rapor, Malatya'da ihtisas sanayi sitelerinin kurulması gerektiğini belirtilerek, sanayide verimliliği artırmak için sektörel bazda planlanmış iş yerlerinin oluşturulması önerildi. Aynı iş kolundaki firmaların aynı bölgede bulunmasıyla üretimde hız, inovasyon ve esneklik sağlanacağı ifade edildi. Ayrıca kümelenmiş sanayi sitelerinin ticaret potansiyelini artırarak ihracata olanak sağlayacağı belirtildi.
Altay Kışlası ve Yeni Sanayi Bölgeleri
Yeşilyurt Sanayi Alanı'ndaki iş yerlerinin tamamlanarak, şehrin içinde kalan imalat ve tamirat işletmelerinin taşınması gerektiği vurgulandı. Altay Kışlası’na yapılan iş yerlerinin de iş kollarına göre bloklar halinde düzenlenmesi gerektiği ifade edildi. Yeniköy Sanayi Alanı’nda ise gıda imalatçıları, hazır giyim atölyeleri ve ayakkabı imalatçıları için ihtisas sanayi sitesi kurulması önerildi.
Ayrıca, yeni sanayi alanları planlanırken çalışanların sosyal yaşamlarını da göz önünde bulunduracak tesislerin bu alanlar içerisinde yer alması öneriliyor. Raporda şu ifadeler kaydedildi; “Yeni sanayi alanları planlanırken özellikle sosyal yaşama uygun tesislerinde bu alanlar içerisinde yer alması gerekmektedir. Meslek okulları, kreş, çocuk yuvaları, parklar, oteller, lokantalar, kafeler, kongre merkezleri, alış veriş merkezleri, yüzme havuzu, hastaneler, bankalar gibi insanların ihtiyaçlarını karşılayacak alanlar da imar planları içerinde planlanmalıdır.
Raporda Öne Çıkan Öneriler:
İlan Edilen Sanayi Alanlarının Ekonomiye Kazandırılması İçin İmalat Sanayisinin İhtiyaçlarını Belirlemeye Yönelik Saha Çalışması" raporunda öne çıkan öneriler şu şekilde yer aldı:
-Malatya ili çok merkezli olarak planlanmalı, sanayi alanları da bu çok merkezliliğe uygun olarak yaygınlaştırılmalı,
- İhtisas sanayi siteleri kurulmalı,
-Altay Kışlası Yeşilyurt sanayi sitesi ihtisas sanayi sitesine uygun olarak planlanmalı ve yerleşimi sağlanmalı,
-Yeniköy sanayi alanı ihtisas sanayi sitesi olarak planlanmalı
- Battalgazi Fırıncı sanayi Alanı Endüstri bölgesi olarak planlanmalı yâda organize sanayi alanı olarak planlanmalı
-Farklı büyüklükte işyerleri üretilmeli
- Çalışanların sosyal yaşantıları da göz önünde bulundurularak sanayi alanları içerisinde sosyal tesisler yer almalıdır.
- Şehrin İmar planına uygun olarak sanayi alanları gelecekte Şehrin gelişmesine engel olmamalı, şehrin içerisinde kalmamalı,
- Şehrin Tüm aktörlerinin katılımı ile Şehrin vizyonu belirlenmeli, hedefleri tanımlanmalı, bu vizyona ve hedeflere uygun olarak diğer faaliyetler planlanmalı, kamuoyu süreç hakkında organize bir şekilde bilgilendirilmelidir.
